De teunisbloem.
08-02-2014 10:05 Door Kor Kalsbeek
De plant die ik deze week heb uitgezocht is een plant die veel mensen kennen als sierplant in de tuin, maar er zijn maar weinig mensen die weten dat deze mooie plant ook voedzaam en lekker is. Dat dit een siergewas is wil niet zeggen dat het een gecultiveerde plant is deze plant komt namelijk veelvuldig voor als wildeplant op de meest uiteenlopen de plaatsen. zo kwam ik deze plant deze week tegen op het braakliggende terein vlak bij mijn werk waar ook de krulzuring staat.
Wat is de eetbare plant van dit moment.
Deze week heb ik besloten om een artikel te schrijven over de teunisbloem die zoals ik net als schreef bij veel mensen bekend staat als sierplant, maar als je weet wat hij je te bieden heeft dan kijk je heel anders naar deze plant. De Nederlandse naam "teunisbloem" is afgeleid van de heilige "Sint Antonius", omdat de plant bloeide rond zijn naamdag. De teunisbloem mag dan wel overal in Europa voorkomen als wilde plant maar dit is niet altijd zo geweest, hun oorspronkelijke verspreidingsgebied is in Midden- en Noord-Amerika en is rond 1623 naar europa gekomen.
In frankrijk wordt de teunisbloem ook wel "Jambon Vegetal" genoemd wat vertaal kan worden met "vegetarische ham" deze naam verwijst al naar een van zijn eetbare eigenschappen.
Herkenning
De Teunisbloem is een tweejarige plant die in het eerste jaar een rozetstadium heeft, in het tweedejaar vormt zich de bloemstengel die een hele rits gele bloemen met vier kroonbladen draagt, de bloemen hebben een kelkbuis en staan meestal rechtop of schuin omhoog, Hij bloeit van eind juni tot midden oktober en de zaden rijpen van augustus tot november.
De teunisbloem is een nachtbloeier en heeft de gewoonte de bloemen 's avonds in de schemering te openen, dat ontvouwen van knop tot bloem gebeurt in enkele minuten. De volgende dag verwelkt de bloem, maar 's avonds gaan weer nieuwe bloemen open, dit gaat wekenlang zo door nog een leuk en herkenbaar iets is dat de bloei onderaan begint en naar boven toe loopt. Bevruchting gebeurt door avond- en nachtvlinders en door bijen. De bloemen ontwikkelen zich daarna tot tot drie centimeter lange zaaddozen, waarin zowat 200 bruine kantige zaden rijpen.
In deze periode van het jaar is de verdorde steel met zijn zaaddozen goed te herkennen. (zie foto)
Teunisbloem als voedsel
Bij de teunisbloem zijn het niet zo zeer de vitaminen die de plant zo bijzonder maken maar wel is hij rijk aan meervoudig onverzadigde vetzuren, waaronder linolzuur en gamma-linoleenzuur. die ons lichaam weer goed kan gebruiken. Daarnaast is het een hele smakelijke toevoeging aan ons dieet.
In de winter periode zijn er 2 onderdelen van de plant eetbaar het gaat ons nu om de zaden en de wortel van de eenjarige plant later worden de wortels houterig, deze zijn o.a. op de volgende manieren te gebruiken.
- de zaden kun je uit de zaaddozen schudden en zo rauw eten als snack onderweg.
- je kunt de zaden ook toevoegen aan je brooddeeg. (net als bijvoorbeeld sesamzaad ed..)
- Ook kun je de olie uit de zaden persen.
- Tot slot kun je ook nog de zaden fijnmalen tot een pasta die je kan gebruiken als broodbeleg (pindakaas maar dan anders)
- De eenjarige wortels van teunisbloem kun je schillen, in stukken snijden en vervolgens 10 minuten koken. (dit smaakt een beetje naar ham vandaar ook de franse naam "vegetarische ham".
- gekookt kun je ze ook gebruiken voor stamppotten, stoofschotels, of als soepgroente.
- De wortel kan natuurlijk ook gebakken/gewokt worden.
Andere jaargetijden.
Ook de bladeren en de bloemen van deze plant zijn eetbaar:
- zo kun je de bloemen gebruiken in een salade.
- Maar ook zijn de bloemknoppen te bakken met met een beetje suiker en zout bijvoorbeeld.
- Het blad kan in stoofgerechten, soepen en salades worden gebruikt.
- En tot slot kunnen de jonge, groene zaaddozen kunnen worden gestoomd en als groente worden gebruikt.
Medicinaal
Als we kijken naar de medicinale werking van de teunisbloem dan komen we terecht bij de olie die uit de zaden kan worden geperst deze olie bevat vooral meervoudigde, onverzadigde vetzuren waaronder relatief veel van het omega-6-vetzuur, GammaLinoleenzuur en AlfaLinoleenzuur. Er zitten ook nog wat enkelvoudige onverzadigde vetten in zoals oleïnezuur en eicosaëenzuur. Verder bevat teunisbloemolie een kleine hoeveelheid verzadigde vetzuren waaronder palmitinezuur en stearinezuur. daarnaast komen ook betasitosterol, citrostadeniol, proteïnen, het aminozuur tryptofaan, de vezels cellulose en lignine, lectinen en calcium in deze olie voor. (lang leve wikipedia)
Een aantal kwalen waarbij teunisbloem-olie wordt toegepast is:
- Voor het uiterlijk: Droge huid, schilferige huid, Vroegtijdige huidveroudering, Slecht helende wonden, Acné, meeëters, Broze nagels, broze haren.
- Bij hart en vaatziekten: Aderverkalking, Trombose, embolie, Te dik bloed ,Verhoogde bloeddruk, Migraine.
- Tegen vrouwenkwalen: Menstruatiepijnen, pijnlijke borsten, Vochtopeenhoping in gezicht, buik, ledematen en enkels, rugpijn, buikkrampen, misselijkheid, Prikkelbaarheid, moedeloosheid, stemmingswisselingen, Concentratiestoornissen, Uitblijvende menstruatie, onregelmatige menstruatie, en bij verschijnselen van de menopauze.
Mocht je last van dergelijke problemen hebben dan is het overigens niet verstandig om zelf te gaan proberen maar ga hiervoor naar een specialist, ik heb geprobeerd om een kort overzichtje te maken van de mogelijkheden die er zijn in het gebruik van Teunisbloem olie.