Deel 23: Eendenkroos

Door Kor Kalsbeek 02-08-2014 21:14
 
Het is alweer een hele tijd geleden dat ik over een eetbare wilde plant heb geschreven, en dat heeft niets te  maken met het ontbreken van eetbare planten want er groeien en bloeien meer dan voldoende eetbare wilde planten om ons heen neem bijvoorbeeld het duizendblad, of de wilde kamille en natuurlijk zijn er alweer verschillende bessen te vinden zoals de bosaardbei, de bosbes en de vossenbes. Nee dit heeft vooral te maken met het feit dat ik het nogal druk heb gehad, en geen tijd over had om een artikeltje te schrijven. Ik heb dan ook besloten te stoppen met het wekelijks posten van een eetbare plant en zal zo nu en dan een bijzondere plant beschrijven.
 
 
Wat is de eetbare plant van dit moment.
 
Zoals ik net al aangaf zijn er op dit moment ontzettend veel eetbare planten en vruchten in de natuur te vinden, daarom heb ik me voorgenomen om er een hele bijzondere plant uit te halen waarover ik zal gaan schrijven en ik denk dat de meeste lezers niet verwachten dat dit een eetbare plant is en al helemaal dat hij zo ontzettend voedzaam is. De plant die ik heb uitgekozen is namelijk klein eendenkroos of Lemna minor zoals de plant officieel heet. Lemna betekend in het Grieks haven een plaats waar het water meestal rustig en waar het kroos dan ook erg van houd, je zult dit plantje namelijk niet of weinig in stromend water tegenkomen.
Familie van de bij ons bekende eendenkroos soorten is Wolfia globosa een soort die in Birma, Laos en Thailand wordt gebruikt als groente. net als dit kleine broertje is eendenkroos (Lemna minor)  zeer rijk aan eiwitten en zetmeel, daarnaast vermeerderd het erg snel (17500 nieuwe plantjes in 2 weken) waardoor het een zeer geschikte voedselbron kan zijn. Dit principe wordt al toegepast door het kroos in gedroogde vorm als diervoeder te gebruiken. 
 
 
Herkenning
 
Over het algemeen kunnen we zeggen dat eendenkroos een klein waterplantje is dat lijkt op kleine blaadjes die op het water drijven.  Eendenkroos is te vinden in rustig, voedselrijke moerassen, vijvers slootjes en poelen. Ze groeien over het algemeen is water wat zeek rijk is aan voedingstoffen. Eendenkroos houdt niet van stromend water of winderige water, zelfs als de voedingsstoffen percentages hoog zijn. Onder ideale omstandigheden kan eendenkroos zich  17.500 maal vermeerderen in slechts twee weken. Met zo’n hoge reproductie snelheid van het kroos, kan het oppervlak van vijvers in een paar weken zijn bedekt. 
Zoals ik al schreef is eendenkroos een klein waterplantje is dat lijkt op kleine blaadjes die op het water drijven maar er is wel een onderscheid te maken tussen een aantal soorten kroos:
  •  Kleinkroos (Lemna minor), hiervan zijn de bladschijfjes lichtgroen en onregelmatig van vorm daarnaast kun je een 3 tal nerven in de blaadjes onderscheiden. De blaadjes zijn 2 tot 5 mm groot en zijn vaak met een klein steeltje aan elkaar verbonden ( vaak per 3) ook heeft elk blaadje (plantje) 1 worteltje.
  •  Dwergkroos (Lemna minuta), hiervan zijn de blaadjes regelmatig en een beetje langwerpig, hierin kun je slechts 1 zwakke, korte nerf in een richeltje aan de bovenkant van de schijf onderscheiden. De blaadjes zijn 1 tot 3 mm groot en de enkele wortel is vrij lang in verhouding tot bladschijf
  •  Knopkroos (lemna turionifera), hiervan is de kleur niet egaal variërend van groen tot rood/bruin. de bladschijfjes zijn 2 tot 4 mm bij 1,5 tot 2 mm groot. en heeft 3 nerven en slechts 1 wortel
  •  Smalkroos (Landoltia punctata) lijkt erg op knoproos maar heeft meerdere wortels.
 
 
Eendenkroos als voedsel
 
Je zou het van dit kleine plantje niet verwachten maar Klein kroos bevat ontzettend veel vitaminen en mineralen vitamine A1, B1, B2, B6, C, en opvallend veel vitamine E (0,8 mg/g), jodium, broom, calcium, silicium en ijzer. Maar het meest bijzonder zijn de hoeveelheid eiwitten namelijk 35 tot 45 % en daarnaast bevat het ook nog 10 % vet en tot slot bevat het een grote hoeveelheid zetmeel die kan oplopen tot 6 maal de hoeveelheid die in mais zit.
Omdat het plantje alleen uit een paar blaadjes en een wortel bestaat, durf ik te zeggen dat de hele plant rauw kan worden gegeten, maar er zijn meer mogelijkheden waarvan ik een aantal zal opnoemen:
  •  Zoals ik al aangaf kun je de plant gewoon rauw eten maar spoel het wel eerst goed af het oppervlakte water is niet altijd even fris.
  •  gekookt kan het als groente worden gebruikt, maar zoals altijd bij koen gaan er dan wel voedingstoffen verloren.
  •  je kunt het gebruiken in een soep.
  •  en je kunt er thee van trekken (zowel vers als gedroogd)
Let op! Voor zover ik weet zijn alleen kleinkroos en dwergkroos eetbaar, hoewel er wel referenties zijn die melding maken dat andere varianten ook eetbaar zijn beperk ik me tot deze twee soorten.
 
 
Medicinaal
 
De hele plant werkt samentrekkend, bloedzuiverend, koortswerend, het bevordert de werking van de nieren en heeft een rustgevende/slaap opwekkende werking.  
Het wordt inwendig dan ook gebruikt bij de behandeling van verkoudheid, ontstekingen en zwellingen aan de bovenste luchtwegen, vergeelde huid door leverproblemen, bij mazelen, oedeem en urinewegaandoeningen. hiervoor wordt meestal een thee getrokken. Deze thee kan ook worden ingezet als slaapmiddel
Uitwendig kan de plant gebruikt worden bij de behandeling van huidziekten en als spoeling bij oog ontstekingen.
 
Een handig weetje: De gedroogde plant kan gebruikt worden om muggen op afstand te houden.