Door Kor Kalsbeek 16-05-2014 20:28

Ik Heb de afgelopen week erg zitten twijfelen of ik nog doorga met het schrijven over eetbare en medicinale wilde planten, omdat er nu zoveel te vinden zijn, en ik het moeilijk vind om een keuze te maken. Toch heb ik besloten om deze week weer een artikeltje te schrijven over een hele bijzondere plant waarvan de meeste mensen niet verwachten dat het een eetbare plant is, net als de brandnetel is deze plant namelijk nog al prikkelbaar en ik denk dat menig akkerbouwer deze plant als regelrechte vloek zal zien.

Wat is de eetbare plant van dit moment.

De eetbare plant die ik voor deze week heb uitgezocht is de akkerdistel Cirsium arvense), en zoals ik al aangaf zullen veel akkerbouwer het een zijn met wat God als vloek aan Adam meegeeft wanneer Hij en Eva van de levensboom hebben gegeten: "Vervloekt is de akker om wat jij hebt gedaan, zwoegen zul je om ervan te eten, je hele leven lang. Dorens en distels zullen er groeien, toch moet je van zijn gewassen leven."

Voor boeren mag het dan een vloek zijn, voor veel dieren is deze plant een zegen, om te beginnen zijn veel insecten dol op de nectar en het stuifmeel alles bij elkaar wel 100 verschillende soorten variërend van diverse bij soorten en hommels, vliegen en torretjes maar ook een stuk of 15 verschillende vlinders zoals de dagpauwoog, het Landkaartje, de Distelvlinder en de Kleine vos komen graag bij deze plant. Maar ook diverse zaad etende vogels voor de zaden maar ook om een veilige broedplaats te vinden tussen de stekelige akkerdistel. En ook hazen, konijnen en andere kleine zoogdieren schuilen graag in de veiligheid van deze distel.

Als we beter kijken naar deze bijzondere plant die een goed zelfverdedigingssysteem heeft, dan moeten we ons misschien afvragen waarom deze plant dit systeem heeft, wat heeft hij te verbergen?

Herkenning

Voor ik verder ga met de mogelijkheden die deze plant te bieden heeft wil ik eerste weer kijken naar hoe deze plant te herkennen en te onderscheiden is.

De akkerdistel is een zeer algemeen voorkomende en overblijvende plant. Van de distels komt de akkerdistel het meest voor en kan tot 120 cm hoog worden maar de hoogte varieert meestal tussen 60 cm en 120 cm, van juni tot september bloeit deze plant met een aantal (meestal meer dan 4) lichtpaarse tot soms bijna witte bloemhoofdjes. De akkerdistel gedijt het liefst op open, vochtige, zeer voedselrijke, omgewerkte grond op akkers, braakliggende terreinen en langs wegen en dijken. De gegroefde stengel is niet of nauwelijks stekelig gevleugeld en staat rechtop, aan de top is deze sterk vertakt, het bovenste deel is meestal kaal. De stekelige bladeren zijn lancetvormig, veerspletig met gegolfde of gekroesde rand en eindigen in een punt, aan de bovenkant kaal en glanzend, de onderzijde kan zilver viltig wit zijn. Onder de bloemhoofdjes zit een omwindsel, dat bestaat uit aangedrukte omwindselbladen. Ze hebben een stekelige punt, die afstaand maar niet teruggeslagen is. De Veeldoornigedistel die lijkt op de akkerdistel heeft op de stengel ook stekels deze zijn bij de akkerdistel praktisch niet aanwezig.

Om de akkerdistel in een vroeg stadium te onderscheiden van de akkermelkdistel hoef je alleen maar te kijken naar het sap dit is bij de akkerdistel namelijk niet melkachtig, de akkermelkdistel is later in het jaar niet te verwarren met de akkerdistel omdat deze plant gele bloemen draagt. In de bloeitijd is de akkerdistel ook erg duidelijk te herkennen aan de zoete, muskusachtige geur die de bloemen verspreiden.

De akkerdistel als voedsel

Zoals ik net al aangaf is de akkerdistel nou niet echt een plant die een uitnodigend uiterlijk heeft om van te snoepen maar dit uiterlijk verbergt een voedzame groente die ook weer op meerdere manieren te gebruiken en te bereiden is. Ook als je dorst hebt is dit een goede plant om in het achterhoofd te houden want net als riet en lisdodde bevatten de stengels van de akkerdistel veel vocht en door te kauwen komt dit vocht vrij. Daarnaast zijn de stengels ook gewoon rauw eetbare en dit geldt ook voor de bladeren, wel zal je eerst de schil van de stengel en de stekels van de bladeren moeten verwijderen. dit verwijderen van de schil en de stekels moet overigens voor alle toepassingen.

Laat ik maar weer een opsomming maken over de eetbare mogelijkheden van de akkerdistel:

•  Rauw kun je dus de stengels eten als snack onderweg.
•  Dit geld ook voor de bladeren. (na het verwijderen van de stekels)
•  Rauw zijn de stengen en de bladeren ook weer te gebruiken in een salade.
•  Ook kun je de stengels en bladeren koken als groente.
•  Maar ook gestoomd, gewokt of gebakken zijn  de stengen en de bladeren te gebruiken.
•  En ook door de soep kunnen de stengel en bladeren van deze plant worden toegepast.

Ook de wortel is eetbaar de voorkeur gaat uit naar een wortel die in het eerste jaar wordt geoogst.

•  De wortel is rauw eetbaar
•  Ook kun je er voor kiezen om de wortel te schillen en te koken.
•  ook de wortel kan weer gebruikt worden om extra vulling te geven aan een soep.
•  De geschilde en gekookte wortel kan ook tot meel worden vermalen.

Een leuk survival weetje is dat je van de vezels van de akkerdistel touw kunt maken.

Medicinaal

Over de medicinale toepassing van de akkerdistel kan ik helaas niet zoveel zeggen wel weet ik dat het sap uit de akker distel onder invloed van Uv-stralen een antibiotische werking wordt geactiveerd. Ook bevat het sap antibacteriële stoffen en stoffen met antioxidant werking.  Hierdoor kan het sap van de akkerdistel goed worden gebruikt tegen ontstoken wonden en tegen schimmelinfecties. Ook kan een aftreksel van de wortel goed worden gebruikt tegen darmklachten en de vermalen en doorgekookte wortel pulp worden gebruikt tegen zweren en insectenbeten en geïrriteerde huid (door insectenbeten, brandnetel o.i.d.). Een sterke thee getrokken van de wortel kan gebruikt worden bij geïrriteerd tandvlees of afgekoeld om de geïrriteerde huid mee te verzorgen maar kan ook gebruikt worden infecties mee te behandelen.