Deel 14: Paarse dovenetel
Door Kor Kalsbeek 28-03-2014 17:50
Afgelopen week zag ik al weer heel wat wilde planten groeien en bloeien, voor de gele en wile bloeiers zijn al lekker bezig, maar mijn aandacht werd getrokken door een mooi paars tapijt, waar de hommels alweer druk in de weer waren om stuifmeel uit te wisselen. Het mooie aan dat paarse tapijt is dat deze niet alleen mooi is om te zien en goed is voor veel insecten, ook deze plant is weer te gebruiken in de keuken en niet te vergeten het medicijn kastje.
Wat is de eetbare plant van dit moment.
Dat paarse tapijt bleek de paarse dovenetel (Lamium purpureum) te zijn, naast de paarse dovenetel zijn er ook nog de gele en de witte dovenetel maar die komen pas later in het jaar tot bloei. Deze dovenetels lijken op brandnetel zoals de naam al doet vermoeden maar deze prikken niet. Ze zijn zelfs geen familie van de brandnetel maar de gelijkenis is er zeker vooral voor de bloei lijken ze sterk op jonge brandnetels hierdoor werden ze vroeger wel dode brandnetel(Urtica mortua) genoemd. De naam Lamium, zoals de dovenetels nu heten, komt van het Griekse woord Lamos en dat betekent muil. Kijk maar eens naar de paarse, witte of gele bloemen, die lijken op muiltjes.
Herkenning
De paarse dovenetel is een 10-30 cm hoge, eenjarige plant die opvalt door de kleine, 1-2 cm grote roze tot paarse bloemetjes. Ook de bovenste delen van de duidelijk vierkantige stengel kan paars kleuren. De plant kan bloeien vanaf februari tot en met oktober. De getande bladeren zijn driehoekig van vorm en lijken sterk op die van de brandnetel, en staan in paren kruisgewijs tegenover elkaar. De bladeren zijn behaard maar in tegenstelling tot de brandnetel veroorzaakt de dovenetel bij aanraking geen branderig gevoel. Paarse dovenetel is te vinden op open, vochtige, zeer voedselrijke grond en komt dan ook veel voor op akkers en in omgewerkte bermen, maar het groeit ook zonder probleem dijken en onder heggen. De dovenetel kan grote populaties vormen en daarmee andere planten verdringen.
Dovenetel als voedsel
Vroeger toen ik nog klein was, waren mijn vrienden en ik al erg blij als we ergens dovenetels tegen kwamen want wat was er nog lekkerder dan het druppeltje nectar op te zuigen uit de bloemen van de 'witte' dovenetel. Maar dat is niet het enige eetbare van deze planten. Voor ik verder ga wil ik eerst melden dat deze plant o.a. vitamine B en heel veel vitamine C en een hoog ijzergehalte bevat.
Nu wordt het dan tijd om te kijken wat we van deze plant kunnen eten:
- Zoals ik net al aangaf kun je de nectar uit de bloemen gebruiken.
- De hele plant kan ook gebruikt worden in een salade maar als de planten ouder worden, wordt de steel minder mals en kun je het beter bij de bladeren houden.
- Ook kun je een lekkere thee trekken van deze plant met name van de verse en de gedroogde bloemen.
- Gekookt kun je ze bereiden en gebruiken als spinazie.
- De jonge planten zijn geschikt om te gebruiken in groente schotels en sausen.
- En tot slot kun je de wortel van de paarse dovenetel ook nog eten wanneer ze eerst gaar worden gekookt.
Medicinaal
De hele plant is geneeskrachtig, bloedstelpend, versterkend en de urine-afscheiding bevorderend. zo kunnen verse gekneusde blaadjes aangebracht kan worden bij snijwondjes terwijl een aftreksel van de plant goed werkt bij bloedingen. Een thee gemaakt van verse of gedroogde paarse dovenetel bevordert het transpireren en werkt op de nieren daarnaast heeft het ook een versterkende werking. maar let op de verse plant kan bij overmatig gebruik als thee ook erg laxerend gaan werken.